Król Polski  / 1386 – 1434

Założyciel dynastii Jagiellonów, obcy na tronie polskim, zapisał się bardzo dobrze w świadomości Polaków, zwłaszcza jako pogromca Krzyżaków pod Grunwaldem.

Jeden z pełniejszych obrazów Władysława II pochodzi od Jana Długosza, naszego kronikarza, twórcy Historia Polonica. Jest tym ciekawsza, że pisana przez kogoś, komu przyszło żyć w czasach Jagiełły, ale jednocześnie trzeba pamiętać, że jest to opis subiektywny. W zasadzie Długosz swoim żywotem połączył okres królowania trzech Jagiellonów – Władysława Jagiełły, Władysława Warneńczyka i Kazimierza Jagiellończyka, przy ostatnim pełnił funkcję wychowawcy synów królewskich.

Spróbujmy się więc przyjrzeć sylwetce Władysława II Jagiełły,  którą stworzyło pióro Jana Długosza w Historii Polski. Czytając o wydarzeniach za panowania Władysława, które spisywał Długosz, możemy stworzyć sobie obraz pierwszego z Jagiellonów. Jednocześnie kronikarz ułatwił nam zadanie pisząc pod rokiem 1434, kiedy to umiera król pełną charakterystyką monarchy. Sam tytuł mówi, że Długosz nie należał do kronikarzy schlebiających władcy:  ,,Życie obyczaje przymioty i ułomności Władysława”, a jest to nietypowa postawa dla kronikarza średniowiecza. Nasz dziejopis przedstawia Jagiełłę jako ukochanego syna Olgierda, księcia litewskiego i wnuka wielkiego Giedymina, władców pogańskiej Litwy. Myli się co do matki – to nie Maria Twerska, która była pierwszą żoną Olgierda, w dodatku z Witebska, a Julianna, choć również jest ona wyznania greko-katolickiego.

Jagiełło został wyróżniony przez ojca spośród jedenastu braci (miał jeszcze dziewięć sióstr, kronikarz daje mu ośmiu braci) i często towarzyszył mu w jego poczynaniach, ucząc się praktycznie sztuki panowania. Długosz odmawia Jagielle tej umiejętności, stwierdza, że zdatniejszy był do polowań niż do  rządzenia. Długosz pisze, że Jagiełło razem z braćmi ,,częstymi i srogimi najazdy trapił sąsiednie kraje, a osobliwie Polskę”. Najazd był szybki i nagły, Litwini zapadali gdzieś w niedostępnych ostojach leśnych, a Polacy nie byli w stanie podjąć walki z atakującymi, którzy po prostu unikali konfrontacji wojsk”. Jednakże, jak donosi Długosz, pod datą 1378 ze względu na liczne najazdy przede wszystkim kawalerów mieczowych, Litwini mieli wielką ochotę opuścić swoje ziemie ojczyste. Dopiero zbliżenie z Polską pozwoliło zarzucić owe plany.

Wielki Książę Jagiełło dowiedziawszy się,  że królem Polski została słynąca z urody Jadwiga, córka Ludwika Węgierskiego, zobaczył w państwie polskim swoje wybawienie. Wysłał swoich braci Skirgielle i Borysa w poselstwie, proponując Polakom zaszczyt ochrzczenia ostatnich pogan. Kandydatura została zaakceptowana i w 1386 roku pogański książę przejechał do Polski, by otrzymać chrzest, poślubić Jadwigę i koronować się na króla Polski. 14 lutego pouczeni o zasadach wiary książę, jego bracia, bojarzy i szlachta otrzymują chrzest z rąk  arcybiskupa gnieźnieńskiego Bodzanty i biskupa krakowskiego Jana.

Jagiełło przybiera imię Władysław. Jeszcze tego samego dnia, według Długosza poślubia Jadwigę. Koronuje się na króla 4 marca 1386 roku.  W następnym roku Jagiełło wraca na Litwę, gdzie osobiście prowadzi chrystianizację.
Pierwszy okres panowania naznaczony był konfliktem z Zakonem Krzyżacki, którego częściowe rozstrzygnięcie nastąpiło w wyniku bitwy pod Grunwaldem w czasie wielkiej wojny w latach 1409-1411, kontynuowanej do roku 1422. Dnia 17 lipca 1399 roku umiera Jadwiga nie odzyskawszy sił po porodzie, umiera również narodzona córka Elżbieta Bonifacja. Andewagenka w swoim testamencie zapoczątkowała drugą fundację Uniwersytetu Krakowskiego. Dla wzmocnienia swojej pozycji na tronie polskim Jagiełło poślubił 1402 roku wnuczkę Kazimierza Wielkiego Annę Celejską. Ta urodziła mu 8 kwietnie 1408 roku córkę Jadwigę, ale zmarła w 1416 roku, czyniąc Jagiełłę wdowcem.

Rok później, 2 maja, król żeni się po raz trzeci, tym razem biorąc za żonę ,,kobietę suchotami wyniszczoną swoją poddankę, wdowę po trzech mężach, tj Janie Morawczyku z Miedźwiedzia, Wiśle Czamborze, Ślązaku z Wissenburga i Wincentym Granowskim (…) zwiędłą i podstarzałą, a stanem i pochodzeniem bynajmniej sobie nierówną” a postanowienie królewskiego nikt nie zdołała odmienić. Trzy lata później Elżbieta Granowska zmarła i ,,sam tylko król Władysław okazał po niej żal”.

Choć  Jagiełło był niemłodym człowiekiem, zdecydował się na czwarte małżeństwo – wybór padł na Sonkę Holszańską, córkę Andrzeja. Jej dziadek był przyrodnim bratem Jagiełły. Z tego związku  zawartego 7 lutego 1422 roku doczekał się Władysław II trzech synów: Władysława, Kazimierza i Kazimierza. Drugi z kolei syn zmarł, ale obaj pozostali rządzili Polską jako królowie, a koniec panowania Jagiełły upłynął na zapewnieniu synom następstwa tronu – w tym celu dla pozyskania szlachty wydał przywileje: w Jedlni w 1430 roku i w Krakowie 1433.

Umarł ostatniego maja 1434  roku podczas swojego zwyczajowego objazdu kraju w Gródku, gdzie nabawił się gorączki przy słuchaniu słowików.